Stap 3 van Nubes Ventilatica, het 5-stappenplan van HC Groep voor gezond en veilig ventileren, is het bewaken van de luchtkwaliteit.
Ons advies bij deze stap luidt: het continu monitoren van de binnenluchtkwaliteit - naast temperatuur en relatieve vochtigheid, ook op CO2, fijnstof, Ozon en Vos’n. Vervolgens op basis van de gemeten afwijkingen het uitvoeren van corrigerende acties.
Na een (te) lange tijd heeft de regering ventilatie als vierde basismaatregel toegevoegd en adviezen afgegeven ten aanzien van ventilatie in publieke ruimtes. Dit alles met als doel het verspreiden van corona tegen te gaan. Net als bij de eerdere adviezen om de ventilatieveiligheid in gebouwen te verbeteren, bieden ook deze maatregelen weinig handelingsperspectief.
Dit is ook de reden geweest voor Binnenklimaat Nederland en TVVL om de petitie 'Meten is weten' op te stellen om deze vervolgens aan te bieden aan de leden van de vaste Kamercommissie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Een oplossing die, volgens Binnenklimaattechniek Nederland, op langere termijn meer zal bijdragen aan een gezond binnenklimaat, is de ventilatienormen in het Bouwbesluit tegen het licht te houden. Hierin staan nu slechts inrichtingseisen: een ventilatiesysteem is verplicht, maar het schrijft geen eisen voor de luchtkwaliteit voor. Veel gebruikers weten ook niet hoe ze een ventilatiesysteem goed moeten gebruiken en onderhouden en de controle laat te wensen over. Renovatie en isolatie leiden bovendien in veel gevallen tot een slechtere luchtkwaliteit, omdat er geen natuurlijke luchttoevoer is.
Binnenklimaattechniek Nederland beschrijft in de petitie ‘Meten is weten’ vijf voorstellen:
Een goed binnenklimaat draagt bij aan de gezondheid en productiviteit van mensen. Om dit te bereiken, moeten ventilatie-eisen gekoppeld worden aan de gewenste luchtkwaliteit met metingen van de CO2-concentratie als uitgangspunt.
Een Belgisch rapport waarin de overheid een meerjarenplan heeft opgesteld om het binnenklimaat in het hele land op orde te krijgen, is de basis geweest voor het Nederlandse rapport Ventilatie en binnenluchtkwaliteit in relatie tot COVID-19. Het rapport is onderdeel van de petitie ‘Meten is weten’.
De voorgestelde stappen zijn op de korte termijn bedoeld om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. De langetermijnvisie is het realiseren van een gezond binnenklimaat in alle gebouwen en huizen.
Als er geen automatische regelactie is gekoppeld aan meten, dan blijft de meerwaarde van een CO2 sensor met stoplichtsysteem beperkt. Een persoon moet dan gerichte actie nemen, waarbij het steeds de vraag is of deze persoon weet wanneer welke actie genomen moet worden.
HC Groep adviseert vanuit het Nubes Ventilatica 5-stappenplan dan ook de volgende integrale aanpak:
BINNENLUCHTKWALITEIT METEN
Om de binnenluchtkwaliteit te kunnen bewaken, zal deze gemeten moeten worden. Hiervoor worden sensoren gebruikt, van een enkele opnemer per verdieping tot een fijnmazig sensornetwerk. Er zijn tegenwoordig sensoren beschikbaar voor het meten van de volgende concentraties:
Er zijn (nog) geen sensoren beschikbaar voor het meten van bacteriën, virussen en schimmels.
SENSOREN
Een sensor is een kunstmatige uitvoering van de zintuigen Ruiken en Voelen. Met een sensor wordt informatie van de omgeving verzameld, met deze informatie (data) worden processen aangestuurd. Sensoren kunnen onder andere temperatuur, luchtvochtigheid, druk, hoeveelheid, zuurgraad, niveau, gewicht, aanwezigheid, geluid, lichtsterkte, positie, kwaliteit, afstand, et cetera meten.
In de binnenklimaattechniek wordt steeds vaker het meten van verschillende waarden gecombineerd in één apparaat, de zogenaamde multisensor. Een multisensor kan bijvoorbeeld de volgende waarden meten: temperatuur, relatieve vochtigheid, CO2, lichtsterkte en aanwezigheid.
REGELTECHNIEK
Alleen een sensor(netwerk) is niet voldoende. Op basis van gemeten waarden moeten processen worden aangestuurd, waarvoor meet- en regeltechniek wordt gebruikt. In moderne gebouwen wordt dit steeds vaker aangevuld met slimme gebouwtechnologie. Bij een regeltechnisch proces wordt de gemeten waarde (sensor) in de regelaar steeds vergeleken met de door de gebruiker ingestelde, gewenste waarde (bijvoorbeeld ruimtetemperatuur) of voorgedefinieerde grenswaarde (CO2, VOS en PM).
Bij een verschil tussen de gemeten en de gewenste of grenswaarde, start de regelaar een corrigerende actie om ervoor te zorgen dat de gemeten waarde(n) weer gelijk wordt/worden aan de gewenste of grenswaarden. Dit proces herhaalt zich continu.
MEER DAN METEN ALLEEN
Het is een uitstekend idee om niet alleen eisen te stellen voor de ventilatie-hoeveelheden, maar daarnaast ook aan de luchtkwaliteit. Daarnaast is idee om eisen te stellen aangaande het continu meten (monitoren) van de luchtkwaliteit ook uitstekend te noemen.
Wat in onze ogen echter ontbreekt, is de verplichting om bij het overschrijden van die grenswaarden, de installaties automatisch corrigerende acties te laten uitvoeren, zodat deze waarden (zoals CO2) zo snel als mogelijk weer binnen het gewenste bereik zullen vallen.
Nubes Ventilatica oplossing 1 is hier een passend antwoord op.
De vijf stappen binnen het Nubes Ventilatica stappenplan omvatten alle aspecten die invloed hebben op ventilatieveiligheid. Dit wil zeggen niet alleen ventileren met verse buitenlucht, maar ook de kwaliteit van deze lucht en de toegevoerde hoeveelheid per persoon. Niet alleen de luchtkwaliteit monitoren, maar ook corrigerende acties uitvoeren wanneer deze onvoldoende is. Immers, elke ruimte en het bijbehorende gebruik is anders en wil in de loop der tijd wel eens wijzigen, dus ventileren op basis van de toepassing. Tot slot ervoor zorgen dat de maatregelen voor veilig ventileren niet tot gevolg hebben dat de ruimte niet meer comfortabel is, met alle negatieve gevolgen van dien.
De vijf stappen zijn:
1. Ventileren met verse buitenlucht
Gebruik om te ventileren zoveel als mogelijk verse buitenlucht, haal (filter) verontreinigingen uit de buitenlucht, alvorens deze het gebouw binnentreden en recirculeer zo weinig mogelijk 'gebruikte lucht' afkomstig uit het gebouw.
2. Voldoende ventilatielucht per persoon
Ventileer met voldoende verse buitenlucht om het welzijn te stimuleren en verontreinigingen te verdunnen en met de retourlucht af te voeren. De in het Bouwbesluit genoemde luchthoeveelheden zijn onvoldoende, advies is 50 tot 60 m³/h verse lucht per persoon.
3. Luchtkwaliteit bewaken
Buitenluchtkwaliteit monitoren en centraal filteren en reinigen. Binnenluchtkwaliteit continu monitoren, naast temperatuur en relatieve vochtigheid ook op CO2, fijnstof, Ozon en VOS’n, en op basis van gemeten afwijkingen corrigerende acties uitvoeren.
4. Toepassing specifiek ventileren
Ventilatielucht toevoeren met luchtverdeelapparatuur (zoals bijvoorbeeld VAV-units, toevoerroosters, eventueel gecombineerd met sensoren of een regeling) die specifiek is bedoeld voor de functie en het gebruik van de ruimte (kantoor, school, ziekenhuis, bioscoop, museum, laboratorium, et cetera).
5. Comfort niet vergeten
Een veilig binnenklimaat moet ook een comfortabel binnenklimaat zijn. Naast voldoende verse lucht is het belangrijk om ook de andere comfortparameters, namelijk luchttemperatuur, luchtsnelheid, luchtvochtigheid, persoonlijke beïnvloeding, (ver)licht(ing) en geluid, goed te regelen.
